اختلال خواب در بچه ها؛ علائم، خطرات، انواع و روش های درمان - وبلاگ جعبه

به گزارش وبلاگ جعبه، خواب باکیفیت هم برای بزرگسالان و هم برای بچه ها مهم است. اما اغلب افراد شب ها به مقدار کافی استراحت نمی نمایند. افراد زیر 18 سال به حداقل 9 ساعت خواب در شب احتیاج دارند. با این حال، آمارها درباره اختلال خواب در بچه ها و نوجوانان نشان می دهد که 50 درصد افراد در این گروه سنی برای خوابیدن دچار مشکل می شوند. انجمن روانپزشکی آمریکا مشکل در کیفیت، زمان و مدت خواب را به عنوان اختلال خواب یا اختلال خواب- بیداری تعریف می نماید.

اختلال خواب در بچه ها و نوجوانان روی عملکرد تحصیلی و ارتباطات اجتماعی آن ها تأثیر منفی می گذارد و حتی می تواند کل خانواده را تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، راه چارههای زیادی برای یاری به حل این مشکل وجود دارد. اگر شما هم نگران کمیت و کیفیت خواب فرزندتان هستید، با ما در این مقاله از وبلاگ جعبه مگ همراه شوید تا با انواع اختلال خواب در بچه ها، علائم و نحوه درمان آن ها آشنا شوید.

علائم و نشانه های اختلال خواب در بچه ها

گاهی اوقات ممکن است کمی طول بکشد تا بچه ها بخوابند. اما اگر فرزند شما مشکل زیادی در این زمینه دارد و هر شب دچار بی قراری یا کم خوابی می گردد، ممکن است به اختلال خواب مبتلا باشد که با علائم زیر معین می گردد:

• کودک در رختخواب دراز می کشد و برای مدت زمان زیادی در پی کتاب، آهنگ، نوشیدنی یا رفتن به سرویس بهداشتی است.
• در به خواب رفتن مشکل دارد.
• هر بار فقط حدود 90 دقیقه می خوابد (حتی شب ها).
• شب ها از خارش پاها شکایت دارد.
• در هنگام خواب با صدای بلند خروپف می نماید.
• در زمان خواب راه می رود یا کابوس می بیند.
• دندان قروچه می نماید.
• شب ادراری دارد.
• صبح ها نمی تواند به راحتی از خواب بیدار گردد.
• در طول روز نمی تواند بیدار بماند.
• بدخلق و تحریک پذیر به نظر می رسد.
• در مدرسه عملکرد خوبی از خود نشان نمی دهد.

عوارض کم خوابی در بچه ها

خواب برای همه افراد لازم است و به همین خاطر وقتی بچه ها به مقدار کافی نمی خوابند، سلامتی شان تحت تأثیر قرار می گیرد. با گذشت زمان، کمبود خواب می تواند باعث ایجاد تغییرات جسمی، عاطفی و فکری در بچه ها گردد، از جمله:

• خواب آلودگی در طول روز
• تغییر خلق و خو
• مشکل در کنترل احساسات
• تضعیف سیستم ایمنی
• ضعیف شدن حافظه
• کاهش مهارت های حل مسأله
• مسائل رفتاری
• پرخوری

نحوه خوابیدن بچه ها

بسیاری از والدین با روال عادی خوابیدن بچه ها و مقدار احتیاج آن ها به خواب آشنا نیستند. درک صحیح این موضوع می تواند در بهبود کیفیت خواب کودک تأثیر چشمگیری داشته باشد.

0 تا 3 ماهگی

خواب برای رشد و تکامل بچه ها کاملاً لازم است. اما غذا و تعامل با اطرافیان هم به همین مقدار مهم است. به همین خاطر است که شیرخواران از خواب بیدار می شوند، غذا می خورند، به صورت شما یا فعالیت هایی که پیرامون آن ها انجام می گردد نگاه می نمایند و سپس دوباره به خواب می فرایند.

3 تا 12 ماهگی

تا 6 ماهگی، بسیاری از شیرخواران در طول شب می خوابند و ترجیح می دهند برای مدت طولانی تری در طی روز بیدار بمانند. از زمانی که شیرخواران به اولین سالگرد تولد خود نزدیک می شوند، احتمالاً شب ها به طور پیوسته تر می خوابند و در طول روز یک یا دو بار چرت می زنند.

بعد از یک سالگی

بچه ها نوپا اغلب به جای اینکه دو چرت کوتاه در طول روز داشته باشند، یک بار و برای مدت طولانی تری چرت می زنند. در سال های پیش دبستانی، بسیاری از بچه ها کاملاً عادت چرت زدن را کنار می گذارند.

اختلال خواب در بچه ها

تقریباً در هر مرحله از رشد، تغییر بدن و فکر کودک باعث می گردد که او در خوابیدن دچار مشکل گردد. کودک شما ممکن است اضطراب جدایی را تجربه کند و از شما بخواهد که نیمه شب ها او را بغل کنید. بعلاوه ممکن است در حال یادگیری کلمات باشد و با کوشش فکری بیدار گردد تا نام تمام وسایل داخل گهواره را بگوید. حتی تمایل به دراز کردن و کشیدن دست ها و پاها هم او را شب ها بیدار نگه می دارد.

اختلال خواب در بچه ها می تواند از یک روز هیجان انگیز یا خسته نماینده ناشی گردد. غذاها و نوشیدنی های حاوی کافئین هم ممکن است خوابیدن را برای کودک سخت نمایند. علاوه بر این، قرار گرفتن در محیط نو و تغییر زندگی روزمره برنامه خواب کودک را مختل می نماید. بیماری و آلرژی هم از سایر عواملی هستند که می توانند باعث اختلال خواب در بچه ها شوند.

اگر کودک کل ساعات روز را بدون اینکه کمی چرت بزند صرف بازی کردن کند، ممکن است شب برای خوابیدن دچار مشکل گردد. این موارد اختلالات موقتی ای هستند که می توانید آن ها را برطرف کنید.

اگر کودک حتی با نزدیک شدن به سن 6 ماهگی در طول شب از خواب بیدار می گردد و تا زمانی که او را در آغوش نگیرید از خوابیدن خودداری می نماید، احتمالاً یاد نگرفته است که شب ها خود را آرام کند. خودآرامی زمانی اتفاق می افتد که کودک یاد می گیرد به جای تکیه و اعتماد به سایر افراد، خود را آرام کند.

1. آپنه خواب

آپنه خواب ترسناک است. چون در هنگام خواب تنفس کودک به مدت حداقل 10 ثانیه متوقف می گردد. در بیشتر موارد، کودک نمی داند که این اتفاق می افتد. اما شما ممکن است متوجه شوید که فرزندتان با صدای بلند خروپف می نماید، با دهان باز می خوابد و در طول روز بیش از حد احساس خواب آلودگی می نماید.

اگر متوجه بروز این علائم برای فرزندتان شدید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. آپنه خواب به بروز مسائل یادگیری و رفتاری و حتی مسائل قلبی منجر می گردد. بنابراین، در صورت مشاهده علائم آن باید حتماً در پی درمان باشید.

2. سندرم پای بی قرار

در گذشته تصور می شد که سندرم پای بی قرار (RSL) فقط بزرگسالان را درگیر می نماید. اما تحقیقات نشان می دهد که گاهی اوقات این سندرم در دوران کودکی آغاز می گردد. کودک شما ممکن است از احساس خزیدن حشرات روی پاهای خود شکایت داشته باشد و ممکن است مرتباً موقعیت خود را در رختخواب تغییر دهد تا کمی آرامش پیدا کند. برخی از بچه ها متوجه ناراحتی خود نمی شوند، اما به دلیل ابتلا به سندرم پای بی قرار خواب نامناسب را تجربه می نمایند.

درمان های مختلفی برای بهبود سندرم پای بی قرار وجود دارد، اما در بچه ها تأثیر بسیاری از آن ها به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است. در بزرگسالان از داروها و مکمل های ویتامین برای درمان این سندرم یاری گرفته می گردد. با پزشک کودک خود درباره برترین شیوه درمان مشورت کنید.

3. وحشت شبانه

وحشت شبانه چیزی بیش از کابوس است و می تواند همه اعضای خانواده را بترساند. وحشت شبانه باعث می گردد که فرد ناگهان از خواب بیدار گردد و به شدت ترسیده یا آشفته به نظر برسد. بچه ها درگیر وحشت شبانه اغلب گریه می نمایند، فریاد می زنند و گاهی اوقات در خواب راه می فرایند. معمولاً بچه ها واقعاً بیدار نیستند و بیشتر آن ها حتی این وقایع را به خاطر نمی آورند.

بیشتر اوقات، وحشت شبانه در طول خواب غیر رم (non-REM) و حدود 90 دقیقه پس از اینکه کودک به خواب می رود، اتفاق می افتد. هیچ درمانی برای وحشت شبانه وجود ندارد، اما می توانید با رعایت برنامه خواب احتمال وقوع آن را به حداقل برسانید.

نکاتی برای بهبود خواب بچه ها

والدین و مراقبان کودک می توانند نقش فعالی در بهبود کیفیت خواب او داشته باشند. تغییرات کوچک مانند پیدا کردن یک تشک نو می تواند به راحت خوابیدن کودک یاری کند. سایر راه چارههای مفید عبارتند از:

• هر شب زمانی معینی را برای خواب معین کنید و به آن پایبند باشید. کودک را به زیاد خوابیدن در تعطیلات آخر هفته تشویق نکنید. زمان بیدار شدن نباید در روزهای مختلف هفته بیش از 1 تا 1/5 ساعت متفاوت باشد.
• یک برنامه روتین را برای قبل از خواب معین کنید. این کار به فرزندتان یاری می نماید که به روال خواب عادت کند. به عنوان مثال، از بچه ها بزرگتر بخواهید که قبل از خوابیدن کتاب بخوانند.
• از 6 ساعت قبل از زمان خواب، از دادن غذا یا نوشیدنی حاوی کافئین به کودک خود بپرهیزید.
• نزدیک به زمان خواب، وعده های غذایی حجیم در اختیار کودک قرار ندهید.
• زمان بازی بعد از شام را به یک زمان آرامش بخش تبدیل کنید. چون فعالیت بیش از حد در ساعات خاتمهی شب می تواند بچه ها را بیدار نگه دارد.
• قبل از خواب چند دقیقه با فرزندتان وقت بگذرانید، با او صحبت کنید و او را در آغوش بگیرید. از او در خصوص روزی که سپری نموده بپرسید و او را برای صحبت کردن ترغیب کنید. این کار احساس بی قراری کودک را کاهش می دهد.
• از نگهداری وسایل الکترونیکی در داخل اتاق خواب بپرهیزید. برنامه خواب کودک را به شکلی تنظیم کنید که حداقل 1 ساعت قبل از خوابیدن استفاده از وسایلی مثل تلویزیون و کامپیوتر را کنار گذاشته باشد.
• در زمان خوابیدن کودک فضای منزل را آرام و ساکت نگه دارید.
• هنگام خواب مطمئن شوید که دمای اتاق خواب کودک مناسب و فضای آن تاریک باشد.
• به جای سرزنش کردن فرزندتان به خاطر بیدار شدن در طول شب، برای خوابیدن و بیدار شدن در زمان مقرر پاداش در نظر بگیرید.

زمان مراجعه به پزشک

گاهی اوقات ممکن است تشخیص اینکه کودک بی قرار است یا به اختلال خواب مبتلا است، سخت باشد. اگر کودک یک دوره کم خوابی را تجربه می نماید، صبح بعد از بیدار شدن با او تبادل نظر کنید. اگر می تواند یک کابوس را به خاطر بیاورد، با او صحبت کنید تا متوجه گردد که این تصاویر واقعی نیستند.

در صورتی که فرزندتان نمی تواند راه رفتن در خواب یا تجربه وحشت شبانه را به خاطر بیاورد، به مراقبت پزشکی احتیاج دارد. هر زمان که درباره فرزند خود احساس نگرانی کردید، باید با یک پزشک صحبت کنید. اگر کوشش های شما موفقیت آمیز نبود، پزشک می تواند هدایت های ارزشمندی را برای بهبود اختلال خواب در بچه ها ارائه دهد. پزشک قادر است:

• به شما یاری کند که برای بهبود خواب فرزندتان برنامه مناسبی را در منزل اجرا کنید.
• یک مشکل زمینه ای مانند آپنه ی انسدادی خواب را تشخیص دهد.
• در صورت لزوم، شما را به متخصص دیگری مانند متخصص آلرژی یا متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع دهد.

سوالات متداول درباره خواب بچه ها

چه چیزی باعث کم خوابی در بچه ها می گردد؟

عوامل زیادی وجود دارند که می توانند روی خواب بچه ها تأثیر داشته باشند. بچه ها ممکن است به مسائل جسمی مانند آپنه ی انسدادی خواب مبتلا باشند که از خوب خوابیدن آن ها در طول شب جلوگیری می نماید. استرس، عادات غذایی ناسالم و نداشتن محیط مناسب برای خواب از سایر عواملی هستند که می توانند باعث کم خوابی شوند. بین اختلال کم توجهی- بیش فعالی (ADHD) یا اختلال طیف اوتیسم (ASD) و کم خوابی هم ارتباط وجود دارد.

چگونه می توان اختلال خواب در بچه ها را درمان کرد؟

در بیشتر موارد، تغییرات ساده مانند آغاز یک برنامه روتین خواب یاری نماینده است. اگر مشکل زمینه ا مثل آپنه ی خواب یا آلرژی وجود داشته باشد، پزشک می تواند آن را درمان کند. غالباً تشخیص درست به وسیله پزشک، اولین قدمی است که باید قبل از درمان برداشته گردد.

نداشتن خواب کافی چه تأثیری روی بچه ها دارد؟

کمبود خواب به تغییر خلق و خو، کاهش عملکرد تحصیلی و کاهش عملکرد سیستم ایمنی منجر می گردد. بعلاوه می تواند باعث خواب آلودگی کودک در طول روز و افزایش تحریک پذیری او گردد و احتمال ابتلا به مسائل رفتاری را افزایش دهد.

من به عنوان پدر یا مادر برای یاری به فرزندم چه کاری می توانم انجام دهم؟

ایجاد یک روتین آرام بخش را برای قبل از خواب در نظر بگیرید. با فرزندتان همفکری کنید تا بتوانید راه چاره مناسبی را پیدا کنید که برای او مفید باشد. از تاریک و آرام بودن اتاق خواب و دمای مناسب آن اطمینان حاصل کنید. به تغذیه فرزندتان توجه نموده و در ساعات خاتمهی شب خوراکی های حاوی کافئین یا غذاهای سنگین و حجیم در اختیار او قرار ندهید. اگر درمان های خانگی جواب نداد، با پزشک صحبت کنید. ممکن است یک دلیل پزشکی در بروز مسائل خواب نقش داشته باشد.

کلام خاتمهی

خواب برای همه انسان ها به خصوص بچه ها لازم است. بچه ها برای رشد، یادگیری و عملنمودهای خود به خواب کافی و باکیفیت احتیاج دارند. کم خوابی روی خلق و خوی کودک اثر دارد و عملکرد او را در مدرسه تحت تأثیر قرار می دهد. بعلاوه باعث تضعیف سیستم ایمنی می گردد و احتمال ابتلا به اضطراب و افسردگی را افزایش می دهد. اگر بتوانید اختلال خواب در بچه ها را به موقع تشخیص داده و آن را درمان کنید، لطف بزرگی به فرزندتان می کنید که تأثیر آن تا خاتمه عمر باقی می ماند.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت وبلاگ جعبه مگ را بخوانید.

منابع: healthline, webmd